Koninklijke Damstra Installatietechniek is een ervaren en betrouwbare vakspecialist. We zijn gefocust op kwaliteit, energiebesparing en bedrijfszekerheid, waarbij innovatief denken diep verweven is met onze identiteit.

“Van een lege kavel tot het realiseren van een gebouw met een kloppend hart, de energietransitie en het leveren van comfort: dat is de uitdaging waar wij dagelijks voor staan in de installatietechnische sector”, aldus Teake Damstra, commercieel directeur.

Er zijn te weinig mensen in de technische sector, dit zorgt ook voor problemen in de bouwsector.  Omdat er te weinig mensen zijn in de techniek zoeken we continu naar oplossingen om efficiënter te werken, tijd te besparen op de bouw, minder faal kosten, kwaliteit te waarborgen, duurzame inzetbaarheid van personeel en kennisoverdracht te realiseren.

Bij het ontwikkelen van innovatieve en duurzame installaties plus slimme systemen en efficiënte werkmethodes zijn we de samenwerking aangegaan met Bowinn, campus voor innovatie in de bouw te Dokkum.

Bowinn heeft de expertise en het netwerk om kennis te delen en bedrijven en scholen in het hoger en middelbaar onderwijs samen te brengen. Hier maakt Damstra dan ook graag gebruik van!

Dit heeft mede geleid tot een enthousiast en kundig onderzoeksteam waarbij nauwe samenwerking, met wekelijkse overlegmomenten, de resultaten en oplossingen  van onze vraagstukken meer en meer zichtbaar worden. Diverse studenten van NHL Stendenhogeschool en ROC Friese Poort mogen hun vaardigheden in de praktijk tot uitvoer brengen.

“De samenwerking tussen HBO- en MBO onderwijs krijgt door dit soort praktijkopdrachten steeds meer waardering van het de bouwsector”, aldus Martin van der Veen van Bowinn. “Hierdoor kan de bouwsector in een sneller tempo innoveren en tot industrialisatie van bedrijfsprocessen komen.

De bouwcampus in Dokkum is een prachtige uitvalsbasis om de ontwikkeling en versterking van onze regio te stimuleren.

Zo blijven we samen werken aan een duurzame toekomst!

ICT-studenten verkennen hun rol in de energietransitie

Op donderdag 11 november 2021 hebben ROC Friese Poort studenten ICT ervaren wat de rol van ICT is in de energietransitie. De bijeenkomst is een samenwerking tussen Kennislab Noordoost Fryslân, ROC Friese Poort en Universiteit Twente. De studenten volgden een programma waarin klimaatdoelstellingen in verband gebracht werden met de technologie die nodig is om ze waar te maken. Dit inzicht brachten ze daarna direct in de praktijk via een ontwerpopdracht. De bijeenkomst vond plaats bij Bowinn, de campus voor innovatie in de bouw in Dokkum.

Noodzaak
Marco Gerards onderzoekt op de Universiteit Twente de rol van ICT in de energietransitie. Hij verzorgde voor de studenten een gastcollege waarin hij besprak wat de noodzaak is van de energietransitie: “ICT heeft een sleutelrol in de transitie van fossiele naar andere vormen van energie, omdat fysieke netwerken op dit moment in veel gebieden al aan de grenzen van de capaciteit zitten.”

Slim
Marco legt uit dat je met slimme inzet van ICT pieken op het stroomnet kunt voorkomen. “Denk hierbij aan het schuiven met tijden waarop elektrische auto’s in een buurt worden opgeladen of wasmachines op verschillende tijden gebruikt worden. Of het aanpassen van het laadvermogen, zonder dat dit invloed heeft op de gebruiker. ICT is cruciaal om alle vraag en aanbod van stroom op elkaar af te stemmen.”

In de praktijk brengen
De studenten werden hierna uitgedaagd om na te denken over manieren waarop je dit kunt bereiken. Dat begint met het in kaart brengen van de momenten waarop energie gevraagd wordt door apparaten. Maar ook de momenten waarop energie terugkomt in het netwerk door zonnecollectoren speelt een rol. Dit ontwerp is het domein van ICT’ers, die vervolgens met behulp van kunstmatige intelligentie dit proces kunnen automatiseren. De studenten van ROC Friese Poort bedachten oplossingen voor een situatie waarin woonhuizen qua energie en warmte zelfvoorzienend zijn, zogenaamde microgrids. Dit deden ze vanuit de vragen: Waar speelt ICT in zo’n situatie een rol? En hoe kunnen we dat gebruiken om zo’n zelfvoorzienend microgrid ook echt te laten werken.

Werken aan oplossingen
Sjoerd de Vries, Kennislab NOF Innovator en onderzoeker aan de Universiteit Twente vertelt over dit initiatief: “Door een maatschappelijke ontwikkeling te verbinden aan de potentiële beroepskeuze zie je dat studenten gaan zien in welke sectoren hun talenten van groot belang zijn. Door theorie direct te koppelen aan een ontwerpopdracht gaat het onderwerp leven. Terwijl de klimaattop in Glasgow nog volop bezig is, werken we in Noordoost Fryslân al met deze studenten aan oplossingen.”

Ervaringen opbouwen
“Ik gebruik graag de uitspraak ‘bouw aan je ervaringen’ naar studenten”, aldus Roeland Westra, projectleider van het Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort. “Voor hen is het belangrijk dat ze ervaren en beleven hoe ze hun talent het beste kunnen inzetten. We hopen dat een bijeenkomst als dit een startpunt is waarmee we studenten op weg kunnen helpen. In december komt er een vervolg, door in een projectweek echte ICT-oplossingen te ontwikkelen voor uitdagingen van deze tijd.”

Kansen voor Noordoost Fryslân
Hoe groot is de kans dat studenten ICT in deze regio ook echt gaan werken in de energiesector? Volgens Marco Gerards is deze kans heel groot. Hij legt uit: “Het energienet in jullie regio kan de vraag eigenlijk al niet meer aan. Bedrijven in de energiesector kunnen amper genoeg mensen krijgen om oplossingen te bedenken en uit te voeren.

Ferenc Jacobs, kartrekker voor het thema Digitaal bij Kennislab Noordoost, vertelt: “Kortom, in het bedenken, bouwen en gebruiken van slimme systemen voor energie liggen enorme kansen voor Noordoost Fryslân. Er wordt op veel fronten al samengewerkt tussen onderwijs, overheid en het bedrijfsleven. We kunnen alleen nóg meer initiatieven en projecten met elkaar verbinden, zeker het vlak van innovatie in energie, bouw en ICT. De basis is zeker aanwezig, het is onze ambitie om de samenwerkingen nog meer op te starten en te benutten.”

Op vrijdag 5 november 2021 ontving Bowinn een delegatie van de ministeries van Economische Zaken (EZ), Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Onderwijs (OCW), Cultuur en Wetenschap, samen bestuurders van de Provincie Fryslân en de regio Noordoost-Fryslân. Bowinn, campus voor innovatie in de bouw, is één van de initiatieven die destijds een startsubsidie mocht ontvangen van de ministeries in het kader van de Regiodeal Noordoost Fryslân.

De gasten van Bowinn werden op alle projecten bijgepraat. Als eerste werden de vorderingen van de proeftuin Industrieel- en circulaire bouw toegelicht, de samenwerking met het mbo- en hbo onderwijs, met als voorbeeld het Multidisciplinair project “Modern Living, Conscious Building. Maar liefst 108 studenten uit 9 opleiding hebben projecten uitgevoerd bij zowel gemeenten en bedrijfsleven. Daarnaast werd een uitgebreide toelichting gegeven op de ontwikkeling van nieuwe biobased materialen als vervanger van hout, de ontwikkeling van sensortechniek in de bebouwde omgeving. Een inspirerend bezoek met veel interactie en enthousiasme.

Diverse ontwikkelingen, zoals de coronacrisis, laten zien dat bedrijven snel in moeten kunnen spelen op veranderende marktomstandigheden. Met het project Wendbaar vakmanschap 1e fase werken verschillende bedrijven uit de regio, Bowinn, het Friesland College en het Aeres college (voorheen Nordwin College) samen aan het versterken van hun leercultuur.

Naast veranderende marktomstandigheden vragen technologische ontwikkelingen en automatisering om aanpassingsvermogen en flexibiliteit van werknemers. Een oplossing voor dit probleem is dat bedrijven lerende organisaties worden, waardoor werkende vakmensen wendbaar vakmanschap kunnen ontwikkelen: leren tijdens het werk. Werknemers die in staat zijn om mee te bewegen met de veranderingen in hun vak, organisatie en maatschappij, zijn wendbaar en weerbaar en behouden een goede positie op de arbeidsmarkt.

Met dit project wordt binnen verschillende bedrijven een pilot uitgevoerd om hun te ontwikkelen tot lerende organisaties en het wendbaar vakmanschap te versterken. Vanuit de kennis en ervaringen vanuit deze pilots worden een achttal masterclasses georganiseerd. Deze masterclasses zijn vrij toegankelijk voor alle bedrijven en organisaties uit de regio die interesse hebben in wendbaar vakmanschap en die zich hier verder in willen verdiepen. Met de masterclasses wordt gewerkt aan kennisdeling tussen bedrijven en het onderwijs. Naast kennisdeling wordt met deze masterclasses beoogd om meer bedrijven en organisaties te inspireren en stimuleren om met wendbaar vakmanschap aan de slag te gaan.

Daarnaast wordt er een leiderschapsprogramma Leidinggeven aan wendbaar vakmanschap uitgevoerd om leidinggevenden van bedrijven uit de regio verder te bekwamen in het ontwikkelen van het wendbaar vakmanschap van hun medewerkers. Voor het versterken van het wendbaar vakmanschap in Noordoost Fryslân is het van belang dat bedrijven en onderwijs samen invulling geven aan manieren om het leren in de organisaties te versterken. Het project is erop gericht het wendbaar vakmanschap van werkenden en leidinggevenden in Noordoost Fryslân te versterken door onderwijs en bedrijfsleven op een nieuwe manier te laten samenwerken.

Van deze masterclass zijn tv-opnames gemaakt. Wilt u deze reportage terugzien, klik op de volgende link: https://www.youtube.com/watch?v=brmoWQ60AB4

Meer informatie is te vinden op: www.wvlo.nl.

Vrijdag 1 oktober 2021 was de aftrap van de eerste bijeenkomst van de Smart Industry Hub Noord-Nederland. Na de industrie wil SIH-Noord nu ook de noordelijke bouwsector inspireren om te investeren in een fabriek van de toekomst. Samen met bouworganisaties BuildinG en Bowinn werd daartoe onlangs een mooie stap gezet. ‘Het is voor de bouwwereld makkelijker om in te stappen dan pakweg tien jaar geleden’.

Het is vrijdagmiddag 1 oktober rond het middaguur als Hans Praat (NOM) met een goed gemoed het pand van Bowinn, campus Noordoost Fryslân in Dokkum uitloopt. Daar, op de plek waar kennis en in de bouw samenkomen, heeft zojuist een veelbelovende kick-off plaatsgevonden. De aftrap van een samenwerking tussen de Smart Industry Hub Noord (SIH-Noord) en de noordelijke bouwsector, om precies te zijn.

‘Het enthousiasme van de aanwezige bedrijven op de eerste bijeenkomst, gaf goed de behoefte weer om cross-sectoraal samen met de maakindustrie kennis te gaan delen en het proces van industrialisatie en digitalisering van het totale productieproces in de bouw’, aldus Martin van der Veen, directeur Bowinn.

Het hele verslag kunt u lezen in bijdrage op pagina 28 en 29.

Bent u nieuwsgierig geworden om cross-sectoraal kennis te delen met de maakindustrie, meld u dan aan bij Martin van der Veen (0611471432) of per mail: mrvanderveen@bowinn.nl

Cybersecurity voor bouw en infra
Platforms voor projectmanagement, vergaderen via Zoom of Teams, BIM maar ook administratieve softwareprogramma’s helpen ons om digitaal te werken. Maar werken we ook veilig digitaal? Wil jij meer informatie over de risico’s van een hack? Of ben je geïnteresseerd in de juridische aspecten rondom cybercrime? Vanuit het project BRAINR (een initiatief van BuildinG, Bouwend Nederland en partners) ben je van harte uitgenodigd voor de bijeenkomst op 27 september 2021 van 15.00 – 17.00 uur bij BuildinG, Zernikelaan 17 in Groningen.

Programma
15.00 uur Welkom

15.05 uur Basics over cybersecurity i.s.m. het Digital Trust Center
Dennis Mollet van Bouwend Nederland vertelt ons over de keerzijde van digitalisering. Digitalisering maakt het werk makkelijker en vaak ook leuker, maar brengt ook risico’s met zich mee. Cybersecurity is een maatschappelijk probleem dat ook de bouw- en infrasector raakt. Steeds vaker maken onze leden melding van computercriminaliteit. Geen reden om te stoppen met digitalisering, wel aanleiding om online veiligheid in de organisatie op orde te brengen.

15.25 uur Lezing van IT- security specialist Jochen den Ouden
Jochen den Ouden heeft een informatica achtergrond. Deze heeft hij ingezet in diverse functies bij IT-organisaties. Daarna is hij docent geworden aan Stenden Hogeschool, alwaar hij zich heeft gespecialiseerd in Ethical Hacking en Privacy. Jochen vertelt een verhaal over de onmogelijkheid van perfecte informatiebeveiliging en over de kansen die ontstaan als mensen zich bewust worden van risico’s. Jochen maakt als sociale IT’er lastige onderwerpen als cybersecurity begrijpbaar. Het resultaat van zijn bijdrage is dat Security awareness gaat leven bij alle lagen van de organisatie.

15.55 uur Pauze

16.10 uur Programma Cybersecurity Noord-Nederland
Om uitdagingen rondom cybersecurity het hoofd te kunnen bieden, ging het Programma CyberSecurity Noord-Nederland van start: een samenwerking tussen de overheid en noordelijke kennisinstellingen, Rijksuniversiteit Groningen (RUG, penvoerder van het programma), Noorderpoort en Hanzehogeschool Groningen en de Stichting Cyber Security Centrum Noord Nederland. Het programma uit het noorden zich op mkb’ers in de breedste zin en met welke handreikingen zij hun digitale veiligheid kunnen verbeteren.

16.20 uur Workshopsessies
Maak een keuze uit een juridische pubquiz of een workshop verzorgd door IT- security specialist Jochen den Ouden.

16.50 uur NHL Stenden – Marcel Jonker (expertisecentrum Cybersafety en IT-security)
Marcel Jonker is projectmanager van het Expertisecentrum Cybersafety en IT-security bij NHL Stenden Hogeschool. Mens en technologie samen laten functioneren; een ultiem doel, waaraan hij graag werkt en zijn kennis als afsluiter van het programma met ons zal delen.

17.00 uur Afsluiting en borrel

Aanmelden
Meld je hier aan.

Waar en Wanneer?
Lokatie BuildinG, Zernikelaan 17 in Groningen.
Datum maandag 27 september 202127-09-2021
Tijd van 15:00 tot 17:00

Onder aanvoering van een aantal innovatieve bedrijven ontwikkelt de bouw zich tot een sterke sector voor de Noordelijke economie. Om deze opgaande lijn door te zetten zal de bouwsector wel strategisch moeten omgaan met de ingrijpende digitaliseringsgolf die er aan staat te komen. De bouwwereld wordt overspoelt met nieuwe digitale technologieën, zoals 3D printen, kunstmatige intelligentie en robotica. Samen met de Smart Industry Hub gaan de noordelijke bouworganisaties Building en Bowinn onderzoeken hoe bouwbedrijven digitalisering kunnen inzetten om hun positie te versterken. Het traject zoomt in op fabrikanten van bouwcomponenten. Eerst worden de bedrijven voorgelicht over Smart Industry en digitalisering, onder meer aan de hand van ervaringen uit andere sectoren. Daarna nemen adviseurs van SIH-Noord bij de deelnemende fabrikanten een assessment af om te peilen waar men qua digitalisering staat en wat de te nemen vervolgstappen zijn. Tenslotte volgt er een debat tussen de bouwsector en de industrie om oplossingen en ervaringen te delen. Deze bijeenkomst wordt gehouden bij Bowinn, Hogedijken 20, 9101 WV te Dokkum.
Meer informatie en aanmelding kan via Rolf Koops (0653949082 Building), Martin van der Veen (0611471432 Bowinn) of Hans Praat (0621518493 NOM, Smart Industry Hub).. Meer informatie kan worden verkregen via Rolf Koops (Building), Martin van der Veen (Bowinn) of Hans Praat (NOM, Smart Industry Hub).

VAN 8 OKTOBER TOT EN MET 12 NOVEMBER 2021

De woningbouw is de komende jaren een enorme opgave in Fryslân. Als deelnemer ga je tijdens deze tracks een circulair product ontwerpen en een bijbehorend businessmodel. Zo draag je bij aan deze opgave en ontwikkel je nieuwe business. Per track kunnen zo’n 10 organisaties deelnemen met ieder een team van twee medewerkers.

Circulaire Economie is een systeem waarin hoogwaardige diensten worden geleverd en waar producten langer meegaan, slim worden hergebruikt en gerecycled. Hiervoor zijn nieuwe ketens en nieuwe samenwerkingen nodig. CIRCO biedt een driedaags ontwikkeltraject aan om ketenpartners bij elkaar te brengen en vanuit ieders eigen positie en businesscase op weg te helpen en kennis op te doen van circulair ondernemen en circulair design.

TOELICHTING OP HUB / PARTNERS
De CIRCO-hub is onderdeel van Circulair Friesland (VCF). VCF is vastbesloten om met alle partners van onze provincie de meest circulaire regio in 2025 te maken en een voorbeeld te zijn voor de volgende generatie.

VOOR WIE?
Voor Friese organisaties die betrokken zijn bij woningbouw:

•Bouwondernemers

•Slopers

•Toeleveranciers voor woningbouw

•Opdrachtgevers, zoals overheden

•Architecten

VCF werkt in Fryslân aan het programma: ‘Fryslân woont circulair’. De resultaten van deze CIRCO-track gaat VCF meenemen in het vormgeven van dit programma. Het is van belang om zicht te krijgen in waar uitdagingen liggen om circulaire woningbouw te realiseren en hoe hiermee om te gaan.

WAT LEVERT HET OP?
Tijdens de blended CIRCO track ontdek je samen met ketenpartners circulaire business kansen en werk je er één uit tot een concreet plan, dat op korte termijn realiseerbaar is voor je bedrijf.

Het samenwerken binnen de keten maakt je ideeën slimmer én beter uitvoerbaar

Je krijgt toegang tot actuele kennis en concreet bruikbare tools.

Daarnaast krijg je zicht op mogelijke systeemveranderingen op lange termijn.

BLENDED TRACK
Tijdens de Blended Track ga je aan de slag in een unieke digitale leer- en werkomgeving. In de leermodules is alle theorie en uitleg te vinden en in MURAL werk je alles uit voor je eigen case en organisatie.

Hierbij is ruimte voor individueel contact met de trainer (zowel in 1-op-1 calls als tijdens de workshopdagen), plenaire groepsbijeenkomsten met onderlinge uitwisseling en online zelfwerk in leermodules. Een deel van dit zelfwerk kun je thuis doen in je eigen tijd, wanneer het jou goed uitkomt.

Zolang het nog niet mogelijk is om fysieke bijeenkomsten te organiseren vinden de plenaire sessies online plaats, via Zoom. Deze werkwijze hebben we inmiddels goed onder de knie en er wordt door de deelnemers positief op gereageerd.

Voor de start vindt er een digitale intake plaats met de trainers, waarin je kennismaakt met de digitale omgeving waarin gewerkt zal worden (MURAL en de leermodules). Alle benodigde leermiddelen worden vóór de start van de Track beschikbaar gesteld.

DEELNAME EN KOSTEN
De track bestaat uit drie eendaagse workshops van 9-17 uur op een centrale locatie in Fryslân.

Kosten voor deelname zijn in 2021 €1.500 per bedrijf. Van ieder bedrijf kunnen twee medewerkers deelnemen.

MKB-vouchers kunnen worden ingezet voor deelname van Friese bedrijven. Daarmee krijgt u de helft van uw deelnamekosten terug. Klik hier voor meer informatie.

Het deelnemende team van ieder bedrijf bestaat bij voorkeur uit een duo van; een designer / ingenieur / product manager en; iemand uit het commerciële deel, die markt, klanten, stakeholders kent. Veel toegevoegde waarde zit in de wisselwerking tussen de twee disciplines gedurende het proces.

WANNEER?
De CIRCO Track vindt plaats op 8 en 29 oktober en 12 november van 09:00 tot 17:00uur.

AANMELDEN
Aanmelden voor de CIRCO track circulaire woningbouw kan via deze link.

Dinsdagmiddag 6 juli jl., bracht het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Noardeast-Fryslân een bezoek aan BOWINN, de campus voor industriële- en circulaire bouw in  Friesland. Bowinn is 2,5 geleden opgericht als proeftuin voor industrieel- en circulair bouwen en is een gezamenlijk initiatief van overheden, onderwijs en ondernemers in de regio. Inmiddels zijn er een kleine 30 partners en leden aangesloten en komen er maandelijks nieuwe aanmeldingen bij. “De bouwsector is van grote waarde voor ons gebied en de campus is er om de sector te ondersteunen bij innovaties en uitdagingen voor de toekomst”, aldus het college.

Directeur Martin van der Veen sprak enthousiast over de werkwijze van de campus, de doelstellingen, de uitdagingen in de bouw en de recente projectsuccessen. Daarna was er een rondleiding waarbij o.a. de klimaatkamers en ontwikkeling van nieuwe materialen aan bod kwamen.  Na afloop van het bezoek sprak Johannes Kramer zijn trots en waardering uit voor de mooie ontwikkelingen die hier plaatsvinden. Meer informatie of contact? Kijk op https://bowinn.nl/contact/

We willen graag comfortabel leven en wonen. Om de klimaatdoelstellingen te halen moeten we tegelijkertijd een zo klein mogelijke CO2- en stikstof voetafdruk achterlaten. Dat levert de nodige uitdagingen op waarbij meerdere disciplines betrokken moeten worden om ze op te lossen. Denk aan het slim en milieuvriendelijk sorteren van bouwafval of het tegengaan van verspilling bij het beplakken van steenstrips op prefabmuren. Maar ook aan de puzzel van het duurzaam samenvoegen van vo- scholen in Dokkum.

Het zijn vraagstukken waar studenten van 9 technische opleidingen van NHL Stenden in opdracht van Bowinn, campus voor innovatie in de bouw in Noordoost-Fryslân, over hebben nagedacht. De samenwerking in dit groot opgezette, multidisciplinaire project waarbij meer dan 300 studenten, 34 docenten en 5 onderzoeksgroepen zijn betrokken, levert prachtige innovatieve ideeën op en zelfs vervolgopdrachten voor de studenten. ,,Iedereen zegt altijd: In het westen gebeurt het. Ik vind van niet, het gebeurt hier ook. Dus het is heel belangrijk om voldoende arbeidspotentieel te hebben voor de toekomst”, zegt Martin van der Veen, directeur van Bowinn.

Vrijdag 2 juli presenteerden de drie beste projectgroepen hun innovaties voor een jury, publiek en opdrachtgevers. De presentaties zijn in de werkateliers bij Bowinn in Dokkum. De jury, onder leiding van wethouder Jouke Douwe de Vries van Noardeast Fryslân, koos de beste duurzame innovatie. ,,Het is een prachtig initiatief! Wat me vooral opviel is de samenwerking tussen de verschillende opleidingen en dat ze elkaar ook echt nodig hadden”, vertelt Jouke Douwe de Vries.

De winnaars waren Jesse Looijenga en Sam Schuitmaker van de opleiding Technische bedrijfskunde, Casper Reijneker en Ian Rinia van de opleiding Werktuigbouwkunde en Jasper Wijmstra en Jan Peter Wiersema van de opleiding Toegepaste wiskunde. Deze groep loste een vraagstuk op voor het bedrijf Spaansen uit Harlingen. ,,Ik had het totaal niet verwacht want ons idee was nog niet echt bewezen. Ik denk dat iedereen van de groep erg verrast was”, zegt Jesse Looijenga.