Bowinn wordt mogelijk gemaakt door:

‘Vernieuwing
is sleutel tot succes bouwsector’

Innovatie, kennisontwikkeling, scholing, industrialisatie en circulariteit zijn de pijlers van Bowinn in Dokkum. Samenwerken in bouw, infra en installatietechniek. De plek waar ondernemers, onderwijs en overheden uit het hele land elkaar ontmoeten. Martin van der Veen over Bowinn, proeftuin en broedplaats. „Ontwikkeling begint met delen en loslaten, niet met het wiel weer uitvinden.”

De economische structuurversterking van Noordoost Friesland leidde eerder tot de Regiodeal met het Rijk. De visie op die versterking benoemt de sectoren die fundamenteel zijn voor de regio, de bouw is er een van. De oprichting van de zelfstandige stichting Bowinn voorziet in de concrete uitwerking. Martin van der Veen is sinds dit najaar directeur van het in Dokkum gevestigde kennis- en ontwikkelingscentrum, proeftuin en broedplaats voor bouw, infra- en installatietechniek. De inzet is het ontwikkelen van toekomstgerichte toepassingen voor de bouwen leefomgeving, van de techniek tot de beschikbaarheid van kwalitatief personeel. Martin van der Veen: „De basis van Bowinn is de triple helix van ondernemers, onderwijs en overheden. Onze vraag is altijd: hoe kunnen wij jullie helpen? We zijn de uitvoerder van een van de businesscases van de Regiodeal. We faciliteren kennisuitwisseling en ontwikkeling, we testen en onderzoeken producten en materialen in onze klimaatkamers, zoeken oplossingen voor de arbeidsmarkt, organiseren kennissessies en we zijn een proeftuin voor industrialisatie en circulariteit in de bouw. Want willen we in dit land meer, duurzamer, beter en efficienter huizen bouwen in het kader van de energietransitie, dan moet het anders. Om volumes te bouwen en snelheid te maken bij een afnemende beroepsbevolking, is industriele aanpak noodzakelijk. Tegelijk heb je faciliteiten en inzicht nodig om de krimpende arbeidsmarkt te ondersteunen, om arbeidsmobiliteit en wendbaar vakmanschap vorm en inhoud te geven. De noodzaak tot ketenintegratie en innovatie horen bij elkaar, verduurzaming en circulariteit zijn de toekomst.”

Innovatie betekent anderen uitnodigen
Samenwerking in en buiten de regio is daarom noodzakelijk. „De sector is van huis uit behoudend en juist daarom moet je met elkaar aan tafel, inzicht geven in je kennis, je wensen en je dromen. Als je beter wilt worden, moet je de kracht van een ander er bij halen. Dat is vernieuwing. En daarom moeten we niet te benauwd zijn om over onze grenzen te kijken. Laat Nederland maar kennismaken met het idee dat bouwinnovatie uit Dokkum komt, juist omdat wij de wereld hier samen brengen. De Friese regio heeft bouwbedrijven met een sterke traditie en een goed trackrecord op het gebied van industrialisatie in de bouw, zoals Dijkstra Draisma, Van Wijnen, Heijmans en VDM Wonen. Onze onderwijspartners NHL Stenden en ROC Friese Poort willen graag mee in die procesmatige aanpak en de rol van de toekomstige werknemer daarin. Bowinn beschikt over robots en software voor studenten die industriële bouwprocessen willen ontwikkelen. Daarnaast werken we samen met Bouwend Nederland voor het geven van kennissessies en met TU Delft en Universiteit Twente. Bedrijven als Inventum en LG komen naar Dokkum omdat wij voor Nederland unieke testfaciliteiten hebben. We kunnen binnen-en buitenklimaat nabootsen en daarmee allerlei producten en systemen testen zoals ventilatiesystemen, warmtepompen, dak- en gevelbeplatingen of innovaties in isolatiemateriaal. Meten is weten, wij maken inzichtelijk of nieuwe en bestaande technische installaties en innovatieve materialen wel doen wat ze beloven. Ik kan je vertellen dat het tot verrassende inzichten leidt.”

Anders bouwen, anders transporteren
„De behoefte om de sector te verbeteren is groot, het besef is er dat niemand dat in z’n eentje kan. Het gaat niet alleen om nieuwe circulaire materialen en producten, maar ook om veel meer inzicht in de hele keten en de vraag welke mensen we in de sector nodig zijn in de komende decennia. Het inzicht in de hele keten is een voorwaarde om anders te kunnen denken, om andere oplossingen te zoeken. Stel je voor dat we in staat zijn hier een fabriek op te zetten voor het produceren van allerlei modules en elementen voor de bouw, dan is een van de vragen, hoe vervoer je die dan? Doe je dat over de weg omdat ze morgen op de bouwplaats moeten staan, of kies je vanuit verduurzaming voor transport over water en het laatste stuk met elektrische wagens naar de bouwplaats? Dat vraagt een andere benadering. Ander transport vergt meer tijd, maar draagt sterk bij aan minder uitstoot en minder file. Bovendien kun je dan een deel van de mensen die nu iedere dag honderden kilometers rijden vanuit Friesland naar allerlei bouwplaatsen in het land, hier aan het werk hebben. Veel duurzamer en veel effectiever.”

Delen en loslaten
„Een ander interessant punt van studie zijn de faalkosten; ondanks alle mogelijkheden van geautomatiseerde processen in de bouw, lopen die de laatste paar jaar enorm op. Een van de oorzaken daarvan is het gebrek aan samenwerking. Ketenintegratie en open calculatie bieden enorme voordelen en pas dan kun je een Bouw Informatie Model (BIM) optimaliseren en dat is van belang om de kosten in de hand te houden. Daarnaast: alleen al binnen de energietransitie kom je tal van vraagstukken tegen die grote invloed hebben op de bouw, op bouwprocessen, op materialen en producten. Je kunt dat alleen maar in co-creatie oplossen.” „Bij ontwikkelingen in deze tijd van transitie naar verduurzaming en circulair bouwen gaat om kunnen delen en loslaten. Het gaat voor Bowinn om het belang en de toekomst van de regio en de sector. We hoeven het wiel niet uit te vinden, we moeten vooruit. We hebben de mogelijkheden, er is geld beschikbaar, de fysieke ruimte om elkaar te ontmoeten is er. Bowinn begint steeds meer bekendheid te krijgen in heel bouwend Nederland. De eerste stappen hebben we gezet, nu is het een kwestie van met elkaar de schouders er onder en laten zien dat we met elkaar er in slagen om de regio en de sector fundamenteel te versterken.”

Bron: Noordz, het artikel over Bowinn staat hier online: https://www.noordz.nl/2020/12/11/vernieuwing-is-sleutel-tot-succes-bouwsector/

Prototype
lisdodde-mycelium platen getest

Is lisdodde geschikt als duurzaam isolatiemateriaal? Dat is de vraag die op vele plekken op dit moment onderzocht wordt. Op verzoek van RVO en ORG-ID heeft Bowinn testen uitgevoerd op biobased isolatieplaten van lisdodde en mycelium. De resultaten zijn bemoedigend.

In Friesland, Noord- en Zuid-Holland wordt volop onderzoek gedaan naar de teelt van lisdodde (de rietsigaar die langs de sloot groeit) als economisch interessant gewas. Lisdodde teel je in natte omstandigheden. Daarmee verminder je de bodemdaling. Door van de oogst bouw- of isolatiemateriaal te maken leg je CO2 vast in plaats van dat je CO2 uitstoot (zoals bijvoorbeeld bij veenoxidatie en of uitstoot van melkveehouderij). Dat is dubbele winst. Het materiaal kan daarna gebruikt worden om gebouwen te isoleren, wat verdere CO2 besparing oplevert.

De onderzoeken naar de voorwaarden voor teelt en oogst zijn in volle gang en er wordt geëxperimenteerd met mogelijke toepassingen. Onlangs was mycelium in het nieuws via de ‘levende doodskisten’: 100% natuurlijk, 100% composteerbaar. Op de Dutch Design Week 2019 stond een ‘Growing Pavillion’ gemaakt van mycelium-platen. En onlangs werd bekend dat Bouwgroep Dijkstra Draisma 10ha grond heeft aangekocht voor haar eigen lisdoddeteelt voor isolatiemateriaal.

Bekijk hier het rapport Lisdodde-Mycelium Definitief (04-11-2020)

Wat gebeurt er als je lisdodde en mycelium combineert en gebruikt als biobased isolatiepaneel? En kan daar een markt voor ontstaan? Om dat te verkennen hebben eind 2018 vijf partijen op initiatief van Hans Slootweg (ORG-ID) de handen ineen geslagen in het project Wonen in Lisdodde, onder het motto ‘zien = geloven, maken = testen.’ Want om een realistisch alternatief te worden moet de aannemer er mee willen bouwen, de klant moet het willen kopen en de boer moet het willen telen.  Kortom, de hele keten – van teelt tot toepassing- moet op gang komen.

Als vervolg op de verkenning heeft Bowinn testen uitgevoerd met een prototype van lisdodde-mycelium platen. Bowinn is een campus voor innovatie in de bouw. De platen zijn geproduceerd door de start-up Grown.Bio, die ook bij de verkenning betrokken was. Bouwgroep Dijkstra Draisma is gevraagd mee te denken over de bouwkundige ontwikkeling van de platen.

De resultaten zijn bemoedigend! We zijn er nog niet, maar de tests geven een goede indicatie van bijvoorbeeld de isolatiewaarde en brandklasse. En van de aanknopingspunten voor product-optimalisatie. Op naar de volgende stap van lisdodde als biobased bouwmateriaal!

Meer informatie?

De
beste ideeën komen van buiten

Ben jij de student, startup, scale-up of een innovatief bedrijf in de sector bouw- en installatietechniek? Dan zijn wij opzoek naar jou!

Internet of things, Big Data, BIM (Building Information Modeling), 3D-printen, industrialisatie, prefab, circulariteit, energietransitie en robotisering. Veel belovende ontwikkelingen, maar voor veel bedrijven in de bouw- en installatiesector nog een zoektocht.

Maar van de bouw- en installatiesector wordt wel verwacht dat de sector oplossingen zoekt voor de vele uitdagingen waar de maatschappij voor staat. Denk daarbij aan het verduurzamen van woningen, industrialisatie van bouwprocessen, toepassen van circulaire bouwmaterialen, energietransitie en digitalisering. Dit is nog maar een kleine greep uit de vele uitdagingen.

Bowinn kan je ondersteunen
Samen met onderwijsinstellingen en het mkb-bedrijfsleven kunnen wij je helpen om jouw idee te ontwikkelen en te testen en op te schalen. Bowinn heeft alle faciliteiten om van jouw idee een succes te maken.

Ben je nieuwsgierig geworden? Maak dan een afspraak via het contactformulier of bel. Dan leggen we jou graag de Bowinn-methode uit.